Berichten

Yoga

Over dat woordje … Critical

De lessen Critical Alignment Yoga (CAY) in Laren beginnen volgende week en de eerste vragen zijn er al. Vragen over dat woordje Critical. Dit roept bij mij een grote glimlach op, want wat heb ik er lang vragen over gehad. Nu kan ik zeggen … you will learn to love it later.

Een uitlijning zonder stress

De vraag der vragen is: wat gebeurt er met de uitlijning van een lijf als de spierspanning veroorzaakt door stress minder wordt? Daarbij hoort de vraag: wat gebeurt er dan in een gewricht? Het gewricht zal beweeglijker worden en dat zorgt ervoor dat de structuren rondom het gewricht meer informatie krijgen en dus gevoeliger worden. En dat lieve luisteraars, dat doet nogal wat met je lijf. Het maakt de weg vrij, naar een heel ander lichaamsgevoel, eentje waarin dynamiek en stabiliteit samenvallen en dwangstanden als vanzelf verdwijnen. Dit is het begin van een uitlijning waarin je je lijf als een geheel kunt ervaren. En dat, dat brengt rust van je tenen tot je kruin en een diep gevoel van landen en thuis komen.

De gouden middenweg voor iedereen

Is dat totale lichaamsgevoel voor iedereen weg gelegd, ook als je 80 bent, een handicap hebt, gewoon niet zo lenig of een beetje scheef gegroeid? Waarom niet? De enige ingewikkelde voorwaarde is eigenlijk dat je een Critical Alignment vooral niet als een doel moet zien. Het is iets dat ontstaat als gestreste structuren ontspannen en het lichaam zijn natuurlijke, stabiliserende krachten aanspreekt. Dat kan iedereen. Dan blijkt dat het niet nodig is om jezelf een houding te geven en dat je je vrij mag voelen. Het is heus even wennen om jezelf geen houding te geven. Vertrouwen daarin groeit en groeit, als je die lichtere uitlijning maar vaak genoeg ondervindt … in een lesje yoga natuurlijk 🙂

Nog een paar kronkels …

Andere yogastijlen

Cobra’s met de schouders bij de oren, heldhoudingen met een knik in plaats van een boog in de onderrug … Het doet me inmiddels pijn als ik yogi’s zo zie staan. Zoek voor de aardigheid eens afbeeldingen op internet met de zoekterm ‘virabhadrasana I’. Au.

Kun je je lichaam als één ervaren als je niet Critical Aligned bent? Die vraag lijkt me veel zelfonderzoek waard. Wat ik inmiddels ervaar, is dat het lichaam zichzelf weg van die kritische uitlijning houdt als er teveel stress in vast zit. De vraag wordt dan dus: hoe diep kan je jezelf ervaren als je stress niet kan of wil loslaten? Heus wel een beetje, maar het kan lekkerder!

Kritisch mediteren

Voor een ras-yogi zijn de asana’s (de houdingen) een voorbereiding op meditatie. Hoe ziet dat eruit bij CAY? Een cay-leraar zal ter voorbereiding van een meditatie lang bezig zijn om het lichaam kritisch dus zo licht en ruim als mogelijk uit te lijnen. Dan blijkt het namelijk een peulenschil om tien of twintig minuten te zitten zonder allerlei verstoringen. Dan ervaar je bovendien nog intenser hoezeer lichamelijke spanning zorgt voor mentale verstoringen. Meditatie is dan helemaal geen gedoe meer, maar gewoon een episode van zijn alleen maar zijn.

Beter woord?

De eerste vraag tijdens mijn eerste lerarenles van Gert was ‘waarom koos je nou voor dat woord ‘Critical’?’. Tot op de dag van vandaag zoek ik naar een beter woord. ‘Restorative Alignment’ klinkt best goed. ‘Balanced Alignment’ ook. Maar dekt het de lading? Nee, ‘Critical’ durft verder te gaan en waarom zou je niet verder willen gaan?

Critical Alignment Yoga, Lijf's, Ontspanning, Yoga

Rol & stripje

Rolletje

Aan begin van de meeste CAY-lessen ga je liggen op een rolletje en/of een stripje. Dit zijn twee van de bekende cay-tools. Het rolletje en/of stripje leg je onder je rug op plekken waar veel lichamen chronisch gespannen spieren hebben. Waarom? Om te beginnen zorgt de liggende houding voor een warming up. Je gaat van de doe-modus naar de zijn-modus*. Juist omdat de tool je heel direct confronteert met chronisch spanning, ben je binnen mum van tijd uit je hoofd weg. Je neemt nog even geen houding aan, juist niet, het hulpmiddel nodigt je uit om optimaal te ontspannen. De tools geven je vervolgens de mogelijkheid om in te zoomen op een segment, op wervelniveau zelfs. Vooral als je lichaamsbewustzijn nog niet zo groot is, dan lukt je dat niet in een asana. Met de tools is het een fluitje van een cent.

Stripje

* Zindel Segal introduceerde de doe- en zijn-modus voor zijn Mindfulness-Based Cognitive Therapy. Graag sta ik binnenkort uitgebreider stil bij deze modi, want het lijkt me een van de grote krachten van yoga: ‘doen in de zijn-modus’.

Ademhaling, Critical Alignment Yoga, nostress@work, Ontspanning, Why yoga?

Ademen naar je voet? Sure

‘Ja ja, ademen naar mijn voet.’ Dat dacht ik lang als iemand zoiets tegen mij zei. ‘Mijn longen reiken tot aan mijn middenrif en zuurstof komt via mijn bloed elders in mijn lijf terecht.’ Daar is mijn mening niet over veranderd, maar, maar, maar over dat ademen naar de voet of – iets vaker gehoord – nek, schouder, heup ben ik anders gaan denken.

Wat ik al wist, is dat de buik mits hij in zijn sas is, graag mee beweegt met de ademhaling. Bij jonge kinderen kun je prachtig observeren dat die beweging meer is dan een referred movement. Andersom ken ik ook de technieken waarbij het actieve gebruik van de buikspieren de cadans van de ademhaling beïnvloedt. Allemaal fijn – maar ademhalen in mijn voet?

Pranayama

In yoga vallen de ademhalingsoefeningen onder pranayama. Ayama kun je vertalen met beoefening of beheersing, maar prana niet met adem. Ik word zelfs een beetje knorrig als ik weer iemand prana letterlijk als adem hoor vertalen. Iets in mij komt in opstand, prana is namelijk zoveel meer en zoveel waardevoller. De meer gebruikelijke vertaling van prana is levensenergie, maar goed bij dat woord haakt de al te nuchtere yogi af. Voor die mensen is er ook een meer westerse kijk. Prana zou je de samenhang tussen adem, hartslag en het lymfesysteem kunnen noemen. Bij het uitademen daalt de hartslag bijvoorbeeld. In het westen heet de regulatie van die samenhang homeostase. Ik denk dat er weinig verschil is tussen homeostase en prana. Nou goed, toch een nuance. Binnen goede yogamuren leer je om prana te herkennen, het in harmonie te brengen en het vervolgens te waarderen. Maar ademen in je voet?

Okay dan

Het is me nooit lekker uitgelegd dat ademen naar mijn voet of uhm ik was met mijn aandacht ergens anders. Dat is minstens zo waarschijnlijk. Nu dan een poging om de vinger er zelf op te leggen. Daarvoor maak ik eerst een stapje terug naar de mechaniek van ademen. Die is fascinerend. Het diafragma, de grote ademhalingsspier in je middenrif spant zich aan en je ademt in. Nog een keer: de spier contraheert en je longen vullen zich met lucht en je borstkas en buik zet uit. Nog een keertje: de spier trekt samen – en je ervaart ruimte. Dat is nogal uniek. Al die mensen die kampen met overbelasting klagen toch vooral over gespannen spieren in bijvoorbeeld de schouders die juist het gevoel van een corset of al te strak harnas geven.

Kracht én ruimte in de core

Op een andere plek in mijn lichaam gebruik ik de mechaniek al lang, namelijk in de buik, in de zogenaamde core. Een krachtige core is een groot ding, niet alleen binnen yoga en pilates maar ook binnen fysiotherapie. Voor een stevige core span je je MTA aan, oftewel de grote buikspier die links van je rug begint en over je buik naar de rechterkant van je rug loopt. Het is redelijk eenvoudig om deze spier te leren aanspannen, zonder daarbij het gevoel van ruimte te moeten opgeven. Sterker binnen critical alignment yoga sta je elke les stil bij deze koppeling van een stevige core en een sensatie van ruimte en ontspanning in je buik. Bij pilates en fysiotherapie houden ze het bij het eerste – helaas. Maar dat terzijde.

Nu nog de voet

Overal in je lichaam kun je het mechanisme van ademhaling toepassen! Je initieert een uitdijende beweging, een beweging van expansie en ruimer worden. Doe het in je hand en je vingers zullen zich iets uit elkaar bewegen en zich wat strekken. Adem je uit dan buigen de vingers en bewegen naar elkaar toe. Het doet denken aan de techniek die wel bij bodyscans gebruikt wordt. Daarbij lig je languit op je matje en wordt gevraagd om je kuit aan te spannen en te ontspannen en dan je bovenbeenspieren enzovoort.

Vertrekpunt is expansie

Bij een bodyscan is het vertrekpunt het aanspannen. Bij de techniek van ademen in je voet (heup, oksel of schouder) is de insteek het verlengen van spieren en dus het opener worden. Dat verlegt de aandacht en dus het gevoel erbij essentieel anders. Overigens heb ik het over minimale bewegingsuitslagen die je makkelijk kunt toepassen in elke houding. Neem een willekeurige yogahouding zoals de hond. Hierbij komen nogal wat plekken met chronische spanning aan het licht. Bijvoorbeeld tussen de schouderbladen. Door hier nu juist met dat ademhalingsmechanisme van expansie en verruimen naar toe te gaan, gebeurt er veel, heel veel.

Als iemand nu nog tegen mij zegt ‘adem naar je voet’ is er dus niks meer dat in opstand komt. Sterker ik maak een vreugdesprongetje van binnen. Joepie, ademen in mijn voet!

Critical Alignment Yoga, Denkertje, Fysiyogakronkel, No Mind

Yoga zonder voorbehoud

Critical Alignment Yoga is een yogastroming met veeeel aandacht voor techniek. Dat neemt voor mij het risico mee, dat ik als leerling blijf hangen in de cognitieve fase en niet in de autonome fase kom.

Over fases in het aanleren van motorische vaardigheden leerde ik onlangs tijdens mijn fysiotherapiestudie aan de hand van het Motor Learning Model van O’Sullivan & Saunders. Ik heb er wat aan om ze los te laten om mijn yogaleerproces en deel dat hier graag.

Fasen

Laat ik de essentie per fase toelichten – maar niet voor ik een kader geschept heb. Deze fasen doorloopt een student in een yoga-oefening maar bijvoorbeeld ook een patiënt die oefent bij de therapeut. Hij leert een nieuwe beweging aan. Laat ik hier een eenvoudige yogahouding nemen, eentje die de student al vaker doet, maar waarin de leraar nu steeds focust op het stevig maar ontspannen houden van de innercore.

* Cognitieve fase: De student onderzoekt en experimenteert met de techniek dat het een lieve lust is. Hij luistert aandachtig naar de leraar, kijkt naar hem, doet hem en anderen na. Hij stuurt zichzelf bewust in elke substap aan.

* Associatieve fase: Het is voor de student nog steeds nodig om zijn aandacht bij de innercore te houden, maar de substappen lijken al meer vanzelf te gaan en vertrouwd te zijn.

* Autonome fase: De student heeft zich (een facet van) de inner core eigen gemaakt.

Te kritisch

Waarom ik het interessant vind? Vanwege mijn eerder genoemde valkuil. Ik zou zomaar té kritisch kunnen worden. Aan de ene kant is het inherent aan yoga dat er dan iets gaat knagen. Het blijft de kunst voor de yogastudent om ook al in de cognitieve fase, lichtheid als vertrekpunt te nemen. Steeds als verharding optreedt zal het lichaam kiezen voor compensatie of overbelasting. Dat monitort de yogastudent, altijd. Maar dat is niet voldoende om mij in die autonome fase te brengen.

Zonder voorbehoud

Ik ervaar de cognitieve fase als de makkelijkste, ik zou zelfs kunnen zeggen mijn habitat. Ik heb vertrouwen in mijn leraar, ik ben altijd in voor iets nieuws en smul van techniek. Het geeft me houvast. Liefst zou ik eindeloos in die eerste fase verkeren. Of toch niet?

Leraar Paul (Braaksma) zei afgelopen yogalerarenles: als je yoga echt gaat ervaren, dan staan je gedachte stil. Dat was niet nieuw voor me, maar toevallig viel het kwartje nu in het juist sleufje (denk … ik). Ik realiseerde me, dat Paul hier eigenlijk sprak over de autonome fase. Tegelijkertijd herkende ik, dat yoga voor mij de laatste tijd opvallend lichter is geworden. Juist doordat ik was gaan inzien dat er meer is, dan ‘rationele controle’. In de cognitieve fase is die controle waardevol, maar als de ratio steeds maar alle touwtjes in handen heeft, houdt dat ook mijn onzekerheid in stand.

De weg naar autonome yoga?

Al schrijvende vraag ik me het volgende af: zou er ook een sleutel liggen in de associatieve fase? Als de techniek aandachtig én kritisch is onderzocht in de cognitieve fase, vraagt de volgende fase dan niet om onderzoek en experiment met mijn vertrouwen en mijn geloof in techniek, lichaam en uhm bewegen? En volgt daaruit vanzelf de autonome fase en dus een yogahouding zonder voorbehoud?

Fysiyogakronkel, Ontspanning, Why yoga?

Eindgevoel2

In mijn vorige tekst had ik het over Eindgevoel in houdingen. Bij Critical Alignment Yoga krijg je lang niet altijd de kans om in het eindgevoel te blijven hangen. Sterker je kunt ook lessen asana’s in beweging volgen. Daarin hop je van eindstand naar eindstand en dus van eindgevoel naar eindgevoel.

Ontspan de poging

Leraar Gert zegt het zo vaak. Hij vindt het einde van een houding niet zo interessant (mijn woorden), hij vindt de weg ernaartoe interessant. Misschien zeg ik het beter zo: hij ziet meer resultaat als zijn leerlingen de poging ontspannen. Dat is ook een grotere kunst – voor mij in ieder geval wel. Ik focus me nog steeds vooral op het einde van houdingen. Een eindstand is veel makkelijker te controleren, juist omdat het er statischer aan toe gaat.

Controle controle

Als je bewegingen volledig wilt controleren wordt het al snel een vervelende, houterige en stroeve toestand. Nu resulteert dat er bij mij nog vaak in, dat ik niet alleen de controle loslaat maar ook mijn lichaamsbewustzijn. Een heel enkele keer lukt het me wel om dat lichaamsbewustzijn tijdens een serie (van asana’s in beweging) langer in stand te houden. Dan voel je kraakhelder waar spieren zich onnodig aanspannen, wanneer je een al even onnodige grimas trekt én lukt het eenvoudiger om dit op te heffen. Als dat lukt valt gek genoeg het eindgevoel eigenlijk weg en ontstaat meer een totaalgevoel. Ja, dat is wel het ultieme flowgevoel met zowel de sensatie van kracht als lichtheid. Nog veel te leren.

Critical Alignment Yoga, Fysiyogakronkel, Ontspanning, Why yoga?, Yoga

Eindgevoel

Tijd voor een volgende yoga-fysiokronkel. Zo schrijf je maanden niet en zo elke dag. Er is nog iets dat ik leerde tijdens mijn studie fysiotherapie en waar ik op mijn yogapad en mijn adl-pad van alles mee kan.

Ik leerde over ‘eindgevoel’. Als fysiotherapeut doe je bij mensen passief onderzoek. Als iemand last heeft van zijn schouder dan zou je zijn arm kunnen bewegen naar een eindstand zonder dat je patiënt/klant/gast zijn spieren aanspant. Als fysio ben je dan nieuwsgierig naar het eindgevoel dat je gaat voelen.

Hieronder een opsomming van de types fysiologisch eindgevoel die zoal mogelijk zijn.

Normaal

  • Hard eindgevoel: bot op bot, bot op kraakbeen, soms ook harde ligamenten
  • Elastisch eindgevoel: Dit komt verreweg het meeste voor. In dat geval zorgt het kapsel voor de rem. Een schouder geeft als het mee zit in alle richtingen een elastisch eindgevoel.
  • Zacht eindgevoel: door zachte weefsels (zoals spieren) op elkaar

Als het niet mee zit, is een van de volgende pathologisch eindgevoelen mogelijk:

  • Verhard eindgevoel (bv door osteofyten)
  • Te zacht eindgevoel
  • Abrupt (= volledig) eindgevoel
  • Leeg (= geen) eindgevoel
  • Terugverend eindgevoel

—-

Nadat ik hierover leerde, keek ik anders naar mijn eigen eindgevoel in yogahoudingen. Dat kan je natuurlijk niet helemaal vergelijken met het eindgevoel dat de fysiotherapeut voelt, maar toch ook weer wel. Zo gaat dat bij kronkels, toch?

Eindgevoel in een yogahouding

Hoe voelt het als ik in mijn held een eindstand heb bereikt? Tot mijn verbazing voelt dat nogal eens hard en gespannen. Door, door een andere bril naar mezelf te kijken ontdekte ik dit. Best even schrikken. Vanuit de drive om in houdingen steeds een stapje verder te komen creëer ik onbewust spanning en forceer ik meer dan ik dacht.

Dynamic alignment

Het lukt me nu beter om de eindstand dynamisch, energiek, licht, open, ongefragmenteerd te houden. Als ik de verharding voel komen, span ik net een slagje minder aan, rek net een tandje minder op. Vanuit dat gevoel probeer ik groei op te zoeken en wacht soms af wat er komen gaat. Dat laatste vraagt veel geduld en dat heb ik (nog) niet altijd. Nog wat te leren dus, wat fijn.

Critical Alignment Yoga, Fysiyogakronkel, Why yoga?, Yoga

Is een 6 voor je ADL genoeg?

ADL staat in fysioland voor Algemeen Dagelijks Leven. Je gaat naar een fysiotherapeut als er iets flink schort aan je ADL: je kunt je haar niet meer kammen, je kun de trap nog maar nauwelijks op. Bij de fysio aan tafel, druk je de pijn of beperking die je hierbij ondervindt uit op een schaal van 0 tot 100. Je zet een streepje op een lijn tussen die twee uitersten. Je scoort dan 44 bijvoorbeeld en wil toch wel graag weer richting 56, minstens een voldoende.

Het protocol is in dat geval dat je allerlei oefeningen krijgt die direct aansluiten bij hetgeen je lastig vindt. Laten we zeggen trap lopen. Je begint dan (mits er geen ziektebeeld naar boven is gekomen) bijvoorbeeld met op een step te stappen. De week daarna stap je op en af die step en zo kom je elke week een beetje verder.

Dat is mooi, prima, bewezen goed, maar het is niet helemaal de kant die mij fascineert. Mij fascineert de mensen die een zesje (60) scoren voor hun gehele ADL en daarmee niet naar de fysio stappen. De psycholoog is nog eerder iemand naar wie mensen in zo’n geval toestappen – maar wellicht ook pas als hun score onvoldoende is.

Waarschijnlijk scoren veel mensen een zesje, door een combinatie van kleine beperkingen. Laat ik mezelf nemen:

  1. ik viel een keer te hard op mijn schouder met skiën,
  2. zo nu en dan krijg ik klachten die passen bij het beeld van een muisarm/tennisarm
  3. verder zit ik sowieso te veel en te gespannen achter mijn compu en 
  4. on top of that heb ik allerlei onzekerheden die vast niet onopgemerkt blijven door mijn lichaam.

Hoe compenseer ik deze miniklachten? In hoeverre is er een nieuwe houding, looppatroon ingesleten? Niet echt een vraagstuk waarmee je aanklopt bij een hulpverlener.

Toch kun je hier als therapeut, trainer veel mee. Met … yogahoudingen bijvoorbeeld. Juist doordat die zo ver uit de buurt liggen van je ADL en je daardoor weg gaat uit je zone van comfort, goede, slechte gewoontes en psychosomatische toestanden.

Stel dat je van je zesje een zeven wilt maken of meer … Zoek dan eens naar een antwoord, ver buiten je ADL.

Critical Alignment Yoga, Fysiyogakronkel, Why yoga?, Yoga

Bewegingsbereidheid

Tijdens mijn opleiding fysiotherapie leerde ik het begrip bewegingsbereidheid en daar kan ik wel wat mee in yogaland.

Je vraagt als fysiotherapeut aan je patiënt om een bepaalde beweging te maken en dan kijk je onder andere hoe het ermee gesteld is, met die bewegingsbereidheid.

Het is een woord waar je lang naar kunt kijken. Vast door het ritme van e’s en i’s – maar dat is niet de reden dat ik er maanden mee in mijn hoofd liep. De eerste keer dat het woord een etage dieper zakte in mijn brein deed ik een yogahouding. Ik realiseerde me dat ik er niet verder in kwam, simpelweg omdat ik niet bereid was om de beweging te maken. Waarom niet? Joost mag het weten. Het was geen angst voor de beweging an sich. Het voelde meer alsof ik daarvoor iets moest los laten, een gewoonte moest doorbreken en ik dáár geen zin in had. Zoiets.

En toen zag ik het ineens bij anderen – het plezier, de zin, de lust, de pret om te bewegen. Ik zag het op YouTube toen ik meer over capoeira wilde weten, op tv toen ik oude beelden van Zinedine Zidane zag op het voetbalveld en ik zag het in het theater in de dansfilm Pina. Bij sommigen spat het er in de volle 100% vanaf, heerlijk om te zien.

Sindsdien speel ik met die bewegingsbereidheid. Ik probeer een yogahouding nog geïsoleerder te bekijken en te ervaren waardoor mijn beweging stopt. Is het een fysieke beperking is of is het iets anders?  Soms helpt het, om voor ik met mijn asana’s begin, naar de eerdergenoemde beelden te kijken. Ik probeer dan dat vrije gevoel van bewegen mee te nemen. Het heeft bij mij voor nieuwe ontwikkelingen gezorgd, zowel fysiek als mentaal. Wellicht kun je wat met mijn ervaring.

[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=LhcM4WP2cTc]

[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=3FtmM4iTALE&feature=fvsr]

Uncategorized

Hoge beweegkunst?

Op facebook legde leraar Gert de stelling neer: ‘Yoga is de hoogste vorm van sport’. De eerste vraag die dan opborrelt is natuurlijk, wat is sport? Een antwoord hierop staat bijvoorbeeld op de Engelse Wikipedia. Aan dat antwoord is niks eenduidigs.

Strijd
Wat valt op als je kijkt naar bijvoorbeeld Studio Sport of verslagen van de Olympische Spelen? Voor mij is dat het element ‘strijd’. Vooral natuurlijk als je het vergelijkt met yoga. Het feit dat dit element bij yoga juist geen ding is, diskwalificeert het wellicht als sport. Het zou tegelijkertijd ook wel eens de essentie kunnen zijn, waarom yoga wel een hoge vorm van bewegen is.

Beweegkunst
Het element strijd spreekt wilskracht aan. Dat veroorzaakt een – veelal gezonde – stress. Niks mis mee. Bij yoga echter probeer je juist je bewegingen zo te maken dat ze geen stress of strijd in het lijf oproepen. Niet omdat elke vorm van stress eng en naar is, wel nee, maar in yoga wil je ontdekken wat het lijf gaat doen als je het element stress wegneemt.

En wandelen dan?
Natuurlijk zijn er andere vormen van bewegen waarbij het element strijd ook ver te zoeken is. Denk aan wandelen, fietsen, baantjes trekken in het zwembad voor het pure plezier. Allemaal leuk en aardig, maar richt de beoefenaar daarbij bewust zijn aandacht op de ontspanning van zijn lijf? Volgens mij niet. De bewegingen bij deze activiteiten zijn bovendien nogal monotoon. Dus zelfs al zou de wandelaar voor pure ontspanning gaan, de kans dat hij daarmee alle hoeken en gaten van zijn lichaam bereikt is klein.

En Tai Chi en Qi Gong dan?
Sporten, of moet ik zeggen activiteiten als tai chi en qi gong scoren momenteel hoge ogen in de beweegtherapiehoek. Beide beoefende ik een tijdje en hoewel ik het aanraders vind biedt yoga mij meer. Vooral omdat yoga – althans de vorm van Critical Alignment Yoga – lichamelijk veel uitdagender is. Je probeert daarin niet alleen het lijf tot ontspanning te brengen, maar tegelijkertijd tot een helder, krachtiger functioneren. Met het bijproduct van ‘gezonde kracht’ kan ik veel in het dagelijks leven.

Martial Arts
Wellicht dat sommige beoefenaars van martial arts als aikido vergelijkbare ervaringen hebben als yogi’s. Ik heb echter de indruk dat dat slechts voor een klein groepje toppers geldt en niet is weg gelegd voor goed willende beginners en amateurs. Hoe anders is dat bij yoga.

Yoga als demonstratiesport?
Een demonstratiesport maken van yoga? Alsjeblieft niet. Dan roept vooral excessen op waarover Gert op zijn blog schrijft. Dan geldt hetzelfde als bij Aikido als echte kunst. Maar heel weinigen is het gegeven om als anderen naar ze kijken, zich daar helemaal, helemaal niks van aan te trekken. Zich volledig af te sluiten voor de prikkels die dat oproept.

Het gladde studentenijs
Bij deze betreed ik het gladde ijs. Als student fysiotherapie puzzel ik momenteel met allerlei facetten van onze zenuwstelsels. Ook Gert besteedt daar in zijn boek Critical Alignment veel aandacht aan. Niet toevallig waarschijnlijk.

Zenuwstelsel

Zenuwachtig
Het schijnt zo te zitten met ons zenuwstelsel. Je hebt een centraal deel. Daaronder vallen hersenen en ruggenmerg. Het overige heet het perifeer zenuwstelsel. De bekabeling van organen en spieren ligt daar. Dat perifeer zenuwstelsel kun je verder onder verdelen in een tak die we met onze wil kunnen beïnvloeden en een tak die los van onze wil functioneert. Nu wordt het interessant als we willen bewijzen dat yoga een hoge vorm van bewegen is.

Bewijs?
Bewijzen lijkt binnen fysiotherapie het toverwoord geworden. Alles mot Evidence based zijn. Niks mis mee. Leuk zelfs. Des te meer omdat Gert datzelfde probeert te doen voor yoga. Het wordt vooral aardig als de drive hierachter een lichte, frisse nieuwsgierigheid is én de behoefte om mooie schatten te delen! Worden we nu spiritueel enzo? Hoe dan ook, ook op mijn fysioschooltje Thim van der Laan is ‘Share’ het grote ding.

Onderzoek
Natuurlijk is er voor echt bewijs veel meer graafwerk nodig. Hier slijp ik lekker mijn geest en plant ik wellicht zaadjes die ooit verder tot bloei komen. Of zouden de planten van die zaadjes allang al bestaan en hoeven alleen de vruchten geplukt te worden? Ook goed.

Een deel van ons lijf beïnvloeden we dus niet met onze wil. Niks nieuws aan, toch? Dit autonome/vegetatieve/onbewuste zenuwstelsel kan nog verder onderverdeeld worden. Als je dat doet, raak je wellicht de kern van de kracht van yoga. Van het (ortho)sympatische deel profiteer je volop als je aan het sporten en bewegen bent. Tegelijkertijd rem je dan echter de werking van zijn tegenhanger, het parasympathische deel.

Definitie parasympathisch zenuwstelsel
Het parasympathisch zenuwstelsel regelt dat het lichaam in een toestand van rust en herstel kan komen. Het zorgt voor een grotere productie van verteringssappen, een snellere darmbeweging, verwijding van de bloedvaten naar het spijsverteringsstelsel, een snellere nierwerking én het verlaagt de hartslagfrequentie en ademfrequentie.

Wat zou het mooi zijn als inderdaad blijkt, dat je bij yoga traint om te bewegen zonder daarbij de werking van dit deel van je lijf al te zeer te verstoren. Die ervaring heb ik alvast wel. Soms.

Patanjali
Patanjali schreef als Indische geleerde in de 2e eeuw voor onze jaartelling belangrijke yogateksten. Een van zijn stellingen luidt ‘Bij yoga draait het om het kalmeren van de onrust van het bewustzijn’ [Bron: Yoga als levenskunst van B.K.S. Iyengar]. Daar had hij geen wetenschappelijke bewijs voor nodig. 🙂

Nog een ballontje …
Als je beweegt levert dat de hersenen sensorische informatie op. Op de afbeelding valt te zien, hoe dat in ons hoofd is verdeeld. Wat opvalt is dat sensaties in de romp verhoudingsgewijs wel heel weinig prikkels in de hersenschors opleveren. En dat terwijl de romp de basis is voor een lekkere houding. Zou yoga ook bijdragen aan een hogere gevoeligheid van de romp?

Prikkels op de hersenschors

Zo nou nou, veel plezier met uw parasympathische zenuwstelsel en de houding van uw romp

Critical Alignment Yoga

Critical???

Waarom koos je voor het woord ‘Critical’ voor Alignment vroeg ik leraar Gert laatst. Als student krijg ik steeds meer zin de visie van mijn leraar te begrijpen. Ookal omdat ik nog even enthousiast ben, over wat ik van hem leer en dat graag wil verspreiden. Maar dan mot ik t wel een beetje snappen.

Ik had al weken zo nu en dan het woord met een vergrootglas bekeken en op een weegschaaltje gelegd. Wat ik ook deed, ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat er iets ontevredens, streverigs in het woord zat.

Gert antwoordde, dat hij dat niet zo ziet. Voor hem is het vooral het kritische proces dat plaatst vindt op bijvoorbeeld het hoofdstandbankje, waarbij het lichaam in zijn vrije ‘stand’ blijft zoeken naar evenwicht.

Vrij snel daarna las ik dit in ‘Yoga als levenskunst’ van B.K.S. Iyengar (een boek dat al ruim twee jaar bij mijn bed ligt en me altijd verder helpt). ‘Het hele educatieve streven van yoga is erop gericht dat alles in ons leven goed gaat. Maar iedereen weet dat een appel die er aan de buitenkant perfect uitziet vanbinnen door een onzichtbare worm kan zijn aangevreten. Bij yoga gaat het niet om de uiterlijke verschijningsvorm. Yoga gaat over het vinden en verwijderen van de worm zodat de hele appel van de schil tot de kern volmaakt en gezond is. Daarom lijken yoga en eigenlijk alle spirituele filosofieën steeds op het negatieve te hameren – hebberige begeerten, zwakheden, fouten en onevenwichtigheden.’ (blz. 216)

Ik hou eigenlijk niet zo van gehamer en als het dan toch gebeurt dan graag liever op het positieve, toch zette de tekst me verder aan het denken. … Hoe gek zou het zijn als Critical ook op dergelijke onevenwichtigheden slaat en dus inderdaad dat streverige, zoekende in zich heeft? Is daar dan zoveel mis mee?

Iyengar heeft het verderop op blz. 222 over ‘het geweten’. Die geeft hij een centrale rol in dit zoeken.

‘Het verschil [met intuïtie] is dat het geweten pijn doet; het laat ons lijden. We zeggen dat we gekweld worden door het geweten. De intuïtie wekt ons op, veroorzaakt misschien enige verwarring, want we weten niet waar het vandaan komt. Maar het geweten doet pijn. Dat komt doordat het de kern vormt van de paradox van wat het betekent om een spiritueel wezen te zijn dat leeft in een fysiek lichaam in de materiële wereld. Het geweten draagt ons op de moeilijkste weg te kiezen, omdat het ons altijd in de richting van Eenheid trekt, in de richting van Heelheid. Onze verlangens, onze zelfzucht, onze intellectuele gebreken trekken ons altijd in de richting van de wereld van diversiteit waar we oordelen vormen, doormodderen en proberen het minst kwade te kiezen. Het geweten is, als het geen gebreken vertoont, de stem van onze ziel die in ons oor fluistert.’

Ik heb veel meer met Gert’s (beeld-)spraak die altijd dicht bij werkelijke ervaringen blijft. Toch kan ik dankzij deze teksten ineens meer met het woord ‘critical’. Erkent het dat zoekende in me, dat nooit lijkt op te houden? Daar lijkt het op – en dat maakt me zomaar rustiger en – oeps – tevredener.